Làm thế nào để nuôi kiến vàng trong vườn bưởi

• Hiện nay, nhu cầu tiêu dùng trái ngon và sạch, không có dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, ít sử dụng hóa chất đang càng ngày càng lớn. Nhưng để bảo vệ nông sản, nhà nông gần như bắt buộc phải sử dụng hóa chất trong quá trình sản xuất. Vì thế, việc phục hồi các mô hình sử dụng thiên địch để phòng trừ sâu bệnh trên cây trồng là rất cần thiết.
• Việc nuôi kiến vàng để khống chế mật số sâu hại là một biện pháp sinh học. Trong tự nhiên, kiến vàng thường xuất hiện trên nhiều loại cây ăn trái nhưng mật số thường không cao; Ở những vườn phun xịt nhiều thuốc trừ sâu thì hầu như không có kiến vàng.

Tại sao phải nuôi kiến vàng?

• Nhiều nhà vườn đã thấy sự xuất hiện của kiến vàng trong các vườn cây có múi làm cho trái bóng, ngọt và nhiều nước hơn. Tuy nhiên, nông dân chưa biết rõ lợi ích của kiến vàng, là một loại thiên địch giúp nông dân tiêu diệt sâu rầy, bảo vệ cây trồng mà không cần sử dụng thuốc hóa học. Hiện nay, nhu cầu sử dụng trái ngon và sạch (không có dư lượng thuốc bảo vệ thực vật), ít sử dụng hóa chất đang ngày càng lớn. Vì thế, việc nuôi thả kiến vàng trên vườn cây có múi là vấn đề rất cần thiết.
• Kiến vàng có khả năng diệt bọ xít cam, sâu bướm phượng, sâu đục vỏ trái. Ngoài ra, kiến vàng còn có khả năng khống chế sự bộc phát của sâu vẽ bùa, rầy chổng cánh, rầy mềm và cả các loại nhện gây hại quan trọng trên cây có múi… nếu thiếu kiến vàng bưởi và cam quýt thường hay bị bọ xít chích hút làm rụng trái non, hoặc rệp sáp đeo bám trái làm cho trái đèo đẹt, chậm lớn, rầy mềm đeo bám đọt non làm cho đọt bị quằn quèo hình xoắn ốc không phát triển. 

Nuôi kiến vàng bằng cách nào?

• Thu gom kiến vàng: Kiến vàng thường làm tổ trong vườn tạp, dọc bờ bụi cỏ có những cây cao. Tổ chúng thường làm ở đầu ngọn cành và có độ cao chừng vài ba mét trở lên.
• Muốn lấy trứng kiến vàng để làm mồi câu cá, hoặc cho chim kiểng ăn thì chỉ cần làm một cái vợt khoảng 30cm là vừa. Thao tác bằng một cái cột vợt vào đầu một cây sào dài rồi tròng vào ổ kiến mà lắc nhẹ. Như vậy là bao nhiêu trứng trong tổ đó đều lọt hết vào vợt cả. Còn thu gom kiến đem về nuôi trong vườn bưởi (hay vườn cam quýt) thì phải bắt gọn nguyên cả tổ kiến mang về. Muốn được vật thì phải cắt luôn cả đoạn cành có tổ kiến đang bám vào. Công việc này sẽ dễ dàng nêu ta có sẵn dụng cụ cắt cành chuyên dụng là cái kéo lớn cột vào đầu sào đưa lên kẹp đúng vào vị trí cành dự định cắt rời. Sau đó, ta chỉ việc đứng ở phía dưới giựt dây là bên trên cành đứt tiện ra. Tổ kiến (và cả đoạn cành) được cho vào bao rồi cột kín miệng bao là xong, sau đó chuyển về vườn.
• Kinh nghiệm cho những người nuôi kiến vàng lâu năm trong vườn bưởi thấy rằng, nên bắt các tổ kiến trong cùng một vùng như vậy sau này tuy khắc tổ nhưng chúng vẫn sống hòa thuận với nhau. Nếu kiến khác địa phương cho ở chung vườn thế naò chúng cũng có những cuộc chiến sinh tử.
• Ngoài ra, nên thu thập các ổ kiến lá còn xanh, có độ to trung bình từ 20 cm trở lên, cấu tạo bởi 2 lớp lá, vì thường các tổ này dễ có kiến chúa hơn. Kiến hôi diệt kiến vàng nên phải diệt kiến hôi trước khi thả kiến vàng. Kiến vàng mới và kiến vàng có sẵn trên cây cũng xung khắc nhau, chúng sát hại lẫn nhau và trong lúc “chiến đấu” chúng tiết ra chất acid formic làm cho cành cây bị rám vỏ sau đó khô đi và có thể bị chết; nên phải diệt chúng trước khi thả kiến mới. Nếu không diệt được hết kiến cũ thì phải thả kiến mới từ trên xuống để kiến mới xua đuổi kiến cũ xuống dưới gốc cây.
  
• Nuôi kiến bằng cách nào?
  Đem tổ kiến về treo trên cây bưởi, cứ cách bốn năm cây treo một tổ là vừa. Thỉnh thoảng đôi ba ngày một lần, lấy ruột gà vịt treo lên gần tổ của chúng để làm thức ăn thêm cho chúng. Khi bầy đàn đông đảo. Chúng sẽ phân tán mỏng ra tìm sang những cây kế cận để làm tổ mới. Kiến có thể bò xuống đất rồi tìm đường leo qua cây lân cận, nhưng cách tốt nhất là chưa cây chưa giao tán ta nên nghĩ cách bắc cầu cho chúng. Cầu có thể là một đoạn dây thừng, hay một đoạn cành tre bắc từ tán cây bưởi này sang cây bưởi nọ, bầy kiến sẽ theo đó mà đi về để tìm bắt sâu bọ bám trên cây, trên cành những trái bưởi để ăn thịt, trứng và ấu trùng chúng cũng không tha. Kiến. Kiến vàng đúng là thiên địch hữu hiệu đối với nhiều loài côn trùng và nhện hại cây ăn quả.

Làm thế nào giữ kiến khỏi bỏ đi?

• Kiến vàng chỉ có hai con đường để đào thoát ra khỏi khu vực nuôi chúng: Một là tán cây bưởi trong khu nuôi kiến vàng giao tiếp được với tán cây ở khu vực bên ngoài. Hai là bơi qua mương rãnh. 
• Để triệt đường thoát trên không của kiến, không cách nào tốt hơn là trước khi thả kiến vào nuôi ta nên tỉa cụt bớt những cành nhánh bưởi quá dài để cách ly hẳn với tán cây khu vực kế cận.
• Và triệt đường thoát bên dưới của kiến, ta nên bỏ hản những cây cầu khỉ bắc qua mương líp, hoặc bắc ra ngoài.

• Cần phải cho kiến vàng ăn thêm bằng cách treo ruột gà, đầu cá… lên cây, nhất là trong mùa khô, mùa lạnh chúng thiếu thức ăn sẽ bỏ đi.

• Ngoài ra có thể để cơm nguội vào giá đỡ treo lên cây để cung cấp thêm thức ăn cho kiến. Chăm sóc và bảo vệ đàn kiến vàng bằng cách hạn chế tối đa việc sử dụng thuốc dụng thuốc hóa học. Khi bắt buộc phải sử dụng nên dùng dầu khoáng hoặc thuốc ít độc đối với kiến (thuốc nhóm cúc tổng hợp giết kiến mạnh và nhanh nhất), phun vào buổi chiều khi kiến ít hoạt động và đã tập trung về tổ hoặc lúc sáng sớm, tránh phun trực tiếp lên tổ và không phun liên tiếp nhiều ngày hoặc có thể làm dây căng dẫn dụ kiến ra các cây làm rào chắn xung quanh vườn thì tác động của thuốc hóa học đối với kiến không đáng kể.

• Để việc sử dụng kiến vàng có hiệu quả cần chú ý mật số kiến phải đủ, phân bố đều trong vườn và ổn định quanh năm. Nên sử dụng dầu khoáng để phun một số loài sâu hại phát sinh và gây hại phổ biến như sâu vẽ bùa, nhện, rệp sáp… sẽ không tác động đến mật số kiến vàng và đảm bảo an toàn thực phẩm.

Như vậy là khi mùa bưởi ra hoa bắt đầu đậu trái là có thể bắt kiến vàng về nuôi trong vườn được. Nên thả vào lúc mát trời, không mưa.

Tóm lại: Thả nuôi kiến vàng trên vườn cây ăn quả nói chung và cây bưởi nói riêng là một kinh nghiệm quý báu của ông bà ta để lại và là một biện pháp đấu tranh sinh học có hiệu quả để diệt những loài côn trùng hại cây ăn quả chính yếu. Làm giảm chi phí sản xuất, bảo vệ môi trường, bảo đảm an toàn chất lượng quả và là một biện pháp sinh học rất cần thiết trong nền nông nghiệp bền vững.

Nguồn: Bài viết có sử dụng một số tư liệu trên internet.